ผักเสี้ยวดอกแดง ดอกสีสวย ใบปรุงอาหารอร่อย

ผักเสี้ยวดอกแดง ดอกสีสวย ใบปรุงอาหารอร่อย

มีหลายคนที่พบผักเสี้ยวแล้วสับสนงุนงงว่าเป็นผักอะไร กินได้หรือ เห็นชาวบ้านเอามาวางขายในตลาดสดท้องถิ่น จับดูใบอ่อนที่วางขายแล้วสากๆ มือ แต่สีเขียวอ่อนสดใสน่ากิน เขาเด็ดมาเป็นยอดเล็กๆ มีใบยอดละ 3-4 ใบ รูปทรงใบสวยเหมือนปีกผีเสื้อ ปลายเว้าลึก มองเห็นลวดลายชัดเจน ยิ่งตอนรับแสงสว่างจะแลดูอ่อนช้อยน่าเชยชม และก็จะสับสนเมื่อเห็นต้นไม้อีกอย่างคือ ต้นชงโค เหมือนกันมาก เพียงแต่ชงโคจะใบใหญ่หนา ปลูกไว้เป็นต้นไม้ประดับเอาร่มเงาในสวนหย่อมขนาดใหญ่ใกล้สระน้ำ เป็นพืชชนิดเดียวกัน/อดุลย์ศักดิ์ ไชยราช(เรื่อง-ภาพ)

ผักเสี้ยว มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Bauhinia Purpurea Linn. อยู่ในวงศ์ LEGUMINOSAE มีชื่อเรียกอื่นๆ เช่น  เสี้ยวดอกแดง เสี้ยวหวาน เป็นต้น ลักษณะของผักเสี้ยวหรือเสี้ยวดอกแดง เดิมทีรู้ว่าเป็นไม้ต่างประเทศ  นำเข้ามาปลูกเป็นไม้ประดับ มีลำต้นชูกิ่งขึ้นสูงหลายเมตร แต่ถ้าตัดแต่งให้เป็นพุ่มเอาไว้เด็ดยอดอ่อน สูงประมาณ 1 เมตรเศษๆ กำลังเป็นพุ่มพอเหมาะ แต่ถ้าปล่อยให้ต้นสูงจะเด็ดยอดอ่อนกินลำบากหน่อย ใบสีเขียวเข้ม แต่ใบอ่อน ยอดอ่อน จะมีสีเขียวอ่อนสว่าง ปลายเว้าเข้าหากัน ใบกว้างประมาณ 2-3 นิ้ว ยาว 3-4 นิ้ว ขอบใบเรียบ ดอกออกเป็นช่อ มีกลีบดอกสีชมพูอมม่วงคล้ายกล้วยไม้ จะมีดอกตลอดปี เกสรตัวผู้มี 5 อัน เกสรตัวเมีย 1 อัน ฝักคล้ายฝักถั่ว ยาวประมาณ 4 นิ้ว สามารถขยายพันธุ์ได้โดยนำเมล็ดไปเพาะ  ตอนกิ่งหรือใช้วิธีปักชำก็ได้ มีการนำมาปลูกกันไว้ริมรั้ว ไว้เก็บมาทำอาหาร  บางบ้านปล่อยให้สูงมากๆ ที่จริงแล้วต้นผักเสี้ยวจะสูงได้ 7-10 เมตร ทีเดียว

ส่วนที่เก็บไปทำอาหารคือ ยอดอ่อน ใบอ่อน ซึ่งจะแตกยอดอ่อนตามกิ่ง ถ้ามีการโน้มหัก หรือตัดแต่งกิ่ง ยอดอ่อนจะแตกออกมามาก ถ้ามีการบำรุงรักษาดูแลให้น้ำให้ปุ๋ยดี สามารถเก็บยอดอ่อนได้ทุกสัปดาห์ จะเก็บยอดได้มากน้อยขึ้นอยู่กับขนาดทรงพุ่มและการดูแลให้น้ำให้ปุ๋ย แต่ขอแนะนำ ไม่ควรใช้ปุ๋ยเคมี สารเคมีใดๆ เพราะว่าโดยธรรมชาติแล้ว นอกจากหนอนใยผักเล็กๆ น้อยๆ ศัตรูพืชอื่นๆ แทบไม่มีเลย  ปลอดภัยดีด้วย และอีกประการหากมีการเร่งปุ๋ย ใส่ปุ๋ยเคมี ถ้าเผลอใส่ที่โคนต้นจะทำให้เกิดโรครากเน่าโคนเน่าได้ง่าย อายุต้นผักเสี้ยวจะสั้นลง ใบยอดอ่อนที่ได้จะอวบน้ำ นำมาทำอาหารไม่อร่อย ผักเสี้ยวเป็นไม้ประเภทผลัดใบ ในช่วงปลายฤดูหนาวหรือที่เรียกกันว่า ฤดูแล้ง ต้นเสี้ยวจะทิ้งใบหนาและจะออกใบอ่อน ช่วงเดือนมกราคม-กุมภาพันธ์ หรืออาจจะล่าไปถึงมีนาคม ถ้าหากหนาวนาน แต่ถ้าได้รับน้ำดีจะมีผลัดใบบ้าง แต่ไม่หมดต้น ก็สามารถบังคับให้ออกยอดใบใหม่ได้ ขึ้นอยู่กับวิธีการ แต่ก็ไม่ควรปล่อยผักเสี้ยวเจริญเติบโตไปอย่างธรรมชาติจะดีกว่า

ผักเสี้ยว เป็นผักที่ชาวเหนือนิยมกินมาก จะนำยอดใบอ่อนมาทำกับข้าว เช่น แกงผักเสี้ยวใส่ปลาย่าง แกงกับเนื้อ และนิยมแกงรวมกับผักชะอม ผักเชียงดา รสชาติอร่อยมาก ถ้านำมาเป็นผักลวกจิ้มน้ำพริก รสชาติจะรู้สึกได้ถึงความหวาน และเชื่อว่าเป็นอาหารบำรุงร่างกายได้ดี เจริญอาหาร ฝีมือแกงผักเสี้ยวของชาวเหนือสุดยอดที่สุดเลย

มีคำถามกันในหมู่คนรู้จักว่า ทำไม ถึงเรียกว่า “ผักเสี้ยว” ฟังชื่อแล้วน่าจะมีที่มาลึกซึ้งเหมือนคำประพันธ์ของไทยอย่างไงอย่างงั้น ก็เพราะผักเสี้ยวมีมาจากอินเดียมาไทยนานแล้ว คงมีหลายสายพันธุ์ บ้างก็ต้นสูงใหญ่เป็นชงโค ต้นเล็กแต่ดอกสีขาวอมชมพูเป็นเสี้ยวดอกขาว สัญลักษณ์ต้นไม้ประจำจังหวัดน่าน บ้างก็ออกดอกสีชมพูถึงม่วงเป็นเสี้ยวดอกแดง หรือที่ชาวบ้านนำมากินกันเป็น “ผักเสี้ยว” ที่กล่าวถึงอยู่ในขณะนี้ มีเรื่องเล่าขานมาว่า มีมัคนายกวัดหนึ่งสมัยเก่าก่อนโน้น เด็ดเอาใบไม้นี้มา 3 เสี้ยว ตำผสมน้ำที่นึ่งข้าว นำมากรอกปากให้เด็กป่วยเพียง 2 ช้อน เด็กหายป่วย และมีคนนำไปนึ่งจิ้มน้ำพริกกินอร่อย รสชาติหวานหอม เลยตั้งชื่อใบไม้ชนิดนี้ว่า “ผักเสี้ยว” ซึ่งคำว่า ผัก คือใบพืชต่างๆ ที่กินได้ของชาวเหนือนั่นเอง

ผักเสี้ยว เป็นพืชที่มีความสำคัญ เป็นสมุนไพรรักษาคนได้ ใบแก่ ราก จะมีรสเฝื่อน รักษาอาการไอ ใบอ่อนกินบำรุงร่างกาย ดอกมีรสเฝื่อนผสมสมุนไพรอื่นๆ รักษาไข้ ดับพิษไข้ เป็นยาระบาย รากนำมาต้มน้ำดื่มขับลมหรือโขลกผสมน้ำดื่มรักษาไข้ เป็นยาระบาย ดอก-แก่น รักษาโรคบิด หมอพื้นเมืองใช้กับหญิงอยู่ไฟและใช้ถากเปลือกและรากทุบแช่น้ำข้าวสารเจ้า นำมาลูบหัวและขมับหรือดื่มแก้ลมมะเฮ็งคต ในด้านคุณค่าทางอาหาร ผักเสี้ยว 100 กรัม (หรือ 1 ขีด) ให้พลังงานถึง 47  กิโลแคลอรี ประกอบด้วยสารอาหารคาร์โบไฮเดรต 8.2 กรัม โปรตีน 34 กรัม ไขมัน 1.1 กรัม เส้นใย 1.8 กรัม แคลเซียม 46 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 31 มิลลิกรัม เหล็ก 0.3 มิลลิกรัม วิตามิน A, B1, B2, C และไนอะซิน ซึ่งเป็นสารที่มีประโยชน์แก่ร่างกายคนเรา

แม้จะมีชื่อว่า “ผักเสี้ยว” แต่คุณสมบัติต่างๆ ทั้งด้านโภชนาการ ด้านเป็นยารักษาโรค ด้านเป็นไม้ประดับที่สวยงาม และต่อไปจะเป็นพืชพื้นบ้านที่...จะมีปลูกกันเป็นแปลงใหญ่หรือจะใช้เป็นพืชเพิ่มสีเขียวให้กับชุมชนบ้านเมืองถึงแม้จะไม่ใช่ไม้ใหญ่มากพอจะสร้างเป็นป่าทดแทนป่าไม้ที่สูญสิ้นไปกับการบ่อนทำลายของมนุษย์ได้ต้นเสี้ยว ผักเสี้ยว เสี้ยวดอกแดง ก็คงจะอาสาเป็นไม้สีเขียวประดับสังคมไทยต่อไป ประโยชน์คงไม่มีแค่เพียงเศษเสี้ยว แต่จะเป็นหลายๆ เสี้ยวที่เต็มร้อย แม้จะเป็นแค่เสี้ยวหนึ่งของหัวใจ แต่ก็เป็นเสี้ยวใจที่งดงาม

ข้อมูล: นิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน www.technologychaobna.com