ตำนานผีล้านนาตอนผีกะ

ลักษณะ    :   เป็นวิญาณที่คนนำมาเลี้ยงไว้ในหม้อ  ห่อด้วยผ้าขาว    และจะถูกส่งตกถอดมาสู่ลูกหลานเสมือนเป็นมรดกชิ้นหนึ่ง  แต่ถ้าไม่มีลูกหลานคนใดเหลือให้สืบทอดแล้ว  จะเก็บเอาสิ่งของ  แก้ว  แหวน  เงิน  ทอง  ของมีค่า  ฝังไว้ใต้ดินบริเวณบ้าน  ถ้ามีผู้ใดขุดพบ  แล้วนำไปเป็นของตนเอง  คนนั้นก็จะต้องเป็นเจ้าของผีกะคนต่อไป
ผีกะ  จะมีนิสัยอาฆาตแค้น  คนที่ทำให้มันอับอาย  ถ้าคนๆนั้นดวงตกเมื่อไร  มันก็จะกลับไปแก้แค้นทันที 
อาหาร    :   ผีกะชอบกินของสด  ของคาว  ทั้งของคนและสัตว์ 
เรื่องเล่า     :  ผีกะ  มักจะชอบทำร้ายคนที่ดวงตก ขวัญอ่อน  ชอบทำร้ายเด็ก  และทำร้ายคนที่มันหรือเจ้าของไม่ชอบ  การออกไปทำร้ายคนของผีกะนั้น  จะมีอยู่   2   สาเหตุ  คือ   1.   เจ้าของสั่งให้ไปทำร้าย   2.   เจ้าของเลี้ยงไม่ดี  ผีกะจึงออกไปทำร้ายคนอื่น  เพื่อให้เจ้าของอับอายขายหน้า
       การทำร้ายของผีกะนั้น 

อาจจะเข้าฝันคนที่มันต้องการจะทำร้าย  ในความฝันนั้นผีกะจะเป็นหมาดำ  และจะเข้ามาทำร้ายเราในความฝัน  ถ้าเราสู้มันในความฝันไม่ไหวก็จะชักตายทันที  อีกวิธีในการทำร้ายของผีกะ  จะเข้าคนที่ดวงตก  ขวัญอ่อน  หรือเด็ก  โดยการเข้าสิง  ถ้าไม่มีใครมาปราบผีกะ  คนๆนั้นก็จะตายทันทีเช่นกัน
       คนสมัยก่อนเล่าว่า  ก่อนที่ผีกะจะออกจากร่าง ชาวบ้านที่มาเห็นจะเอา  เตี่ยวหม้อนึ่ง  (ผ้าที่ใช้พันรอบรอยต่อระหว่างหม้อนึ่งกับไหนึ่งข้าว  ของชาวเหนือ)  พันคอไม่ให้มันออกร่าง  แล้วขู่ให้ผีกะบอกชื่อคนที่เป็นเจ้าของ 

วิธีการปราบผีกะที่เข้าสิงร่างคน  เท่าที่รู้มามีอยู่   2   วิธี  คือ
       1.   ผู้มีคาถาอาคม  จะขู่  ให้ผีกะบอกชื่อ  จะถามสาเหตุที่มาทำร้ายคน  และไล่ให้ออกจากร่างไป  ถ้าผีกะไม่ยอมออกจากร่าง  ผู้ที่มีคาถาอาคม  จะใช้กะลามะพร้าว  หรือหม้อแกง  สวมศีรษะคนที่ถูกเข้าสิง  แล้วท่องคาถา  เอามีดขูดกะลามะพร้าว  หรือหม้อแกง  เมื่อผีกะออกไปแล้ว  รุ่งเช้า  ผมคนที่เป็นเจ้าของผีกะก็จะร่วงตามมีดที่ผู้มีคาถานั้นขูดกะลามะพร้าว  หรือหม้อแกงไว้  ฉะนั้นชาวบ้านก็จะรู้ได้เลยว่าคนที่ผมร่วงนั้นเป็นเจ้าของผีกะจริงๆ  
       2.   ถ้าผีกะไม่ยอมออกจากร่าง  ผู้ที่มีคาถาอาคม เป่าพริกแห้งที่ตำแล้ว  ใส่ตาคนที่ถูกผีกะเข้าสิง  เมื่อผีกะออกจากร่างแล้ว  รุ่งเช้า  คนที่เป็นเจ้าของผีกะนั้นก็จะตาแดง  จนไม่กล้าออกไปข้างนอกบ้าน
      
        หลังจากนั้นผู้ที่มีคาถาอาคม  จะต้องป้องกันตัวเอง  และลูกหลาน  โดยจะใช้คาถา  ต่อ   7   ตัว  มัดคอลูกหลานไว้  เพื่อที่จะไม่ให้ผีกะทำอันตรายไม่ได้