พอเอ่ยถึงแม่มด พ่อมด เราๆท่านๆก็คงนึกถึงภาพอย่างเดียวกัน คนแก่จมูกงองุ้ม คางแหลม ผมกระเซิง ขี่ไม้กวาดบินผ่านฟ้าในยามรัตติกาล หรือไม่ก็ กำลังกวนส่วนผสมอะไรซักอย่างในหม้อยักษ์ ที่ส่งควันสีฟ้าอมม่วงขโมงไปหมด ครับ... นั่นคือภาพจากเทพนิยายหรือนิทานปรัมปรา ที่เอาไว้อ่านให้เด็กๆหรือที่รักฟังก่อนนอน แต่ทว่า เรื่องราวเหล่านี้ กลับเป็นผลให้หญิงสาวธรรมดาๆ ล้มตายราวกับใบไม้ร่วง กลายเป็นแม่มดที่ถูกประหัตประหารอย่างไร้มนุษยธรรม นับศตวรรษต่อศตวรรษเลยทีเดียวเชียว
จดหมายฉบับหนึ่ง ที่นายกเทศมนตรีแห่งแบมเบิร์กเขียนถึงลูกสาว ในเดือนกรกฎดาคม ค.ศ. 1628 แสดงให้เห็นถึงความทุกข์ทรมาน อันเนื่องมาจากกระบวนการไต่สวนและลงโทษแม่มด ซึ่งนับว่ามโหดเกินกว่ามนุษย์จะกระทำต่อกัน มาดูเนื้อหาในจดหมายไหมครับว่า ผู้เคราะห์ร้าย ต้องประสบชะตากรรมใดบ้าง
"ลูกรักของพ่อ ฟังคำสารภาพของพ่อก่อนที่จะตาย มันเป็นเรื่องโกหกหลอกลวงที่กุขึ้นมาทั้งสิ้น โอ! พระผู้เป็นเจ้า โปรดช่วยลูกด้วย ลูกถูกบังคับให้พูดออกมาเพราะหวาดกลัวต่อการทรมาน ซึ่งลูกทนมานานแล้ว ไม่มีใครจะรอดจากการทรมานนี้ไปได้หากไม่สารภาพ ไม่ว่าจะเป็นคนดีสักเพียงใดก็ต้องสารภาพว่าเป็นแม่มด พ่อมด... เพื่อไม่ให้เลือดต้องหลั่งรินตามเล็บมือ เล็บเท้า และทุกๆส่วนของร่างกาย!!"
นี่คือจดหมายฉบับสุดท้าย เพราะหลังจากที่เขียนจดหมายฉบับนี้อย่างลับๆ นายกเทศมนตรีก็ถูกประหารชีวิตในข้อหาที่ว่าเป็นพ่อมด ในยุคนั้นชาวยุโรปนับไม่ถ้วนถูกสังหาร ตามเหตุการณ์ที่เรียกว่า "ความหวาดผวาแม่มด" (The Great Witch Panic) ใครหนีได้ก็หนีไป แต่ถูกจับแล้วก็อย่าหวังว่าจะรอด แถมถกบีบให้ซัดทอดกันไปอีก เหตุการณ์ทมิฬนี้เริ่มมาตั้งแต่คริสศตวรรษที่ 15
อันที่จริงไม่มีใครสนใจเรื่องพ่อมดแม่มดมาก่อนสมัยกลางหรอกนะครับ แล้วก็ไม่ใช่ว่า ไม่มีพ่อมดแม่มดมาก่อนหน้านี้เอาเสียเลย เพราะพ่อมดแม่มดนั้น มีมาก่อนที่มนุษย์เราจะรู้จักบันทึกประวัติศาสตร์เลยด้วยซ้ำ จนมาถึงยุคกลางนี่แหละครับ คนถึงได้ตื่นตัวเรื่องนี้ขึ้นมา เพราะความเชื่อที่ขัดแย้งกับคริสตศาสนานั่นเองครับ
เดิมที เมื่อเจ้าหน้าที่บ้านเมืองเข้ามาจัดการ กับพวกแม่มดหมอผี ก็เริ่มจากการกล่าวหาว่า ทำเวทย์มนตร์กับคน หรือ พืชผลเป็นรายๆไป แต่การประหัตประหารเหล่าแม่มดอย่างป่าเถื่อนนั้น เริ่มต้นมาจากการพิพากษาของศาลที่สนับสนุนโดย พระสันตะปาปา ที่จัดตั้งขึ้นในคริสศตวรรษที่ 13 เพื่อกำจัดพวกนอกรีตอัลโบเจนเชียน หรือชาวเมืองอัลบี ทางตอนใต้ของฝรั่งเศส อย่างที่เราทราบกันดีครับ ว่าสมัยก่อนนั้น พระสันตะปาปาหรือโป๊บ ทรงกุมอำนาจที้งการเมืองและศาสนาไปพร้อมๆกัน เพราะฉะนั้นในคริสตศตวรรษที่ 13 จึงมีบรรดาเจ้าหน้าที่บ้านเมือง ที่มีโป๊บหนุนหลังเที่ยวไปสอบสวนระรานพวกอัลโบเจนเชียน แล้วก็ทำเลยเถิดไป กลายเป็นการเข่นฆ่าพ่อมดแม่มดเทียมกันอย่างสนุกมือแต่สยองใจไปแทน
อ่านมาถึงตรงนี้ หลายๆคนอาจจะถามขึ้นมาว่า เอ... แม่มดพวกนี้ไปทำอะไรให้ชาวคริสต์เขาหวาดผวานะ ถึงได้จงเกลียดจงชังเฝ้าเผาผลาญทำลายล้างแบบนี้ คำตอบของเรื่องนี้ก็คือ ทางศาสนจักรคิดว่า แม่มดเหล่านี้ คือสมุนผู้สมคบคิดกับซาตาน ร่วมมือกับพวกปีศาจจนกลายเป็นองค์กรมืด ที่ต้องการจะทำลายศาสนจักรและชาวคริสต์ให้สิ้นซาก
ความคิดบ้าๆใช่ไหมล่ะ บ้าชัดๆ.. แต่ว่า แนวคิดนี้เกิดขึ้นเมื่อปี ค.ศ. 1335 โดยมีการตั้งคณะกรรมการสอบสวนขึ้นที่เมืองตูลูส ประเทศฝรั่งเศส บันทึกของคณะลูกขุนอ้างความเชื่อของบรรดาหญิงที่ถูกกล่าวหา ที่ว่าเจ้าแห่งปีซาจที่มีอำนาจเทียบเท่าพระเจ้าและยังเป็นผู้ปกครองโลกใบนี้ พวกหล่อนบอกว่าได้ทำสัญญากับซาตาน และมีเพศสัมพันธ์กับเหล่าปีศาจที่แปลงร่างมาในร่างแพะตัวผู้
นอกจากนี้ พวกหล่อนยังได้ลบหลู่ดูหมิ่นพิธีรับศีลศักดิ์สิทธิ์ (Holy Communion) ตามคำบัญชาของซาตาน และเคยพบปะสมาคมระหว่างแม่มดในวันแซบบัท (Sabbat) ซึ่งถ้าเป็นแซบบัทของชาวคริสต์ จะสะกดว่า Sabbath แทน และมักจะเป็นวันเสาร์หรืออาทิตย์ มีที่มาตั้งแต่สมัยโมเสสหรือบัญยัติสิบประการ ที่โมเสสรับคำบัญชาจากพระเจ้ามาบอกพวกยิวว่า ให้วันที่เจ็ดของสัปดาห์เป็นวันพักผ่อนซึ่งหมายถึงวันเสาร์ และกลายเป็นวันอาทิตย์ในเวลาต่อมา แต่วัน sabbat ของพวกแม่มดนี้เป็นทุกคืนวันศุกร์ครับ และเป็นวันรื่นเริงตามแบบชาวแบคคานาเลี่ยนที่แสนจะไร้ยางอาย
สงสัยกันไหม ว่าแบคคานาเลียคืออะไร คำๆนี้หมายถึงเทศกาลเฉลิมฉลองของชาวโรมันโบราณ เพื่อบูชาเทพแห่งความมึนเมาแบคคัส หรือชื่อกรีกว่า ไดโอนิซัส พระองค์เป็นเทพแห่งเหล้าและทรงเป็นผู้พบองุ่น จึงไม่น่าแปลกเลยว่าวันแซบบัทของพวกพ่อ(แม่)มดนั้น เป็นวันที่ซัดเหล้ากันอย่างเต็มที่ และมั่วเซ็กส์ชนิดไม่ลืมหูลืมตา นับว่าบัดสีและไร้ยางอายอย่างที่สุดเลย
ในวันนี้ แม่มดจะพากันท่องคำสาป หั่นชิ้นส่วนของคนตายและ!ของต่างๆ ผสมกับเศษผ้าจากศพที่ถูกแขวนคอต้มเปื่อยกับสมุนไพรมีพิษ นอกจากนี้ยังขโมยทารกแรกเกิดมากินกันเป็นของหวานซะอีก เท่านั้นยังไม่พอ พวกเขายังทำให้แกะของชาวบ้านป่วย พืชผลเสียหาย และฆ่าคนโดยละลายหุ่นขี้ผึ้งที่มีเศษเสื้อผ้าของเหยื่อเคราะห์ร้ายนั้นด้วย
จึงไม่มีข้อสงสัยเลยว่า มีหลายคนที่ต้องตายเพราะถูกกล่าวหาว่า ประกอบพิธีกรรมชั่วร้ายดังกล่าว ตัวอย่างที่ขึ้นชื่อลือกระฉ่อนก็คือ กิลส์ เดอ เรส์ สหายร่วมศึกเชื้อสายขุนนางของ โจน ออฟ อาร์ค (วีรสตรีและผู้นำกองทัพฝรั่งเศส นี่ก็อีกคนครับ ที่โดนกล่าวหาว่าเป็นแม่มดและถูกเผาทั้งเป็น ทั้งที่เธอบริสุทธิ์ ตอนหลังได้รับการอวยยศเป็นเซนต์โจนครับ) หลังจากที่สูญเสียสมบัติ กิลส์พยายามที่จะกลับมาร่ำรวยโดยอาศัยมนต์ดำหรือ Vblack magic ซึ่งเกี่ยวไปถึงการหลั่งเลือดของสตรีพรหมจรรย์ผู้ไม่รู้อิโหน่อิเหน่ เขายังทำร้ายและฆ่าเด็กๆกว่า 50 คนอย่างมโหด ก่อนที่ตัวเขาจะถูกพบและเผาทั้งเป็น แต่นอกจากพ่อมดเซ่อซ่ากระหายอำนาจบางคน พ่อมดแม่มดอื่นๆก็เป็นแค่คนแก่ๆกระจอกๆ หรือเป็นพวกที่ถูกกล่าวหาแบบผิดๆ โดยคนอื่นที่ไม่กินเส้นกัน หรือหาแพะรับบาปเมื่อเกิดภัยธรรมชาติหรือโรคระบาด
แน่ล่ะ เมื่อมีการกล่าวหาว่าใครเป็นแม่มด นั่นก็หมายถึงว่าจะต้องมีการทรมานและจบลงด้วยความตาย ตามทฤษฎีแล้ว การลงโทษด้วยความตายกระทำได้ด้วยอำนาจรัฐเท่านั้น เมื่อคณะไต่สวนจัดการโยนผู้กระทำผิดให้มาอยู่ในอำนาจรัฐ แล้วก็จะถามว่าให้ยกเว้นการลงโทษแบบหลั่งเลือด หรือ ถึงแก่ชีวิตโดยดี
หมายเหตุ กิลส์ เดอ เรส์ ขุนนางชาวฝรั่งเศสสมัยศตวรรษที่ 15 ซึ่งเป็นที่มาของตำนานบลูเบียร์ด (Bluebeard) ซึ่งเจ้าเคราดำนี้ เป็นตัวละครในนิทาน(โหดๆ)พื้นบ้าน มีจิตใจประเภทซาดิสม์ที่แต่งงานกี่ครั้งๆก็ฆ่าเมียตัวเองทุกคน เรื่องนี้เคยเอามาทำเป็นภาพยนตร์หลายต่อหลายครั้ง รวมทั้งนวนิยายและภาพยนตร์สมัยใหม่ ก็นำเค้าโครงเรื่องนี้ไปหากินมานักต่อนักแล้ว
ทว่า กรณีที่พวกบูชาซาตานถูกทรมานและฆ่า (โดยถูกต้องตามกฏหมาย) เริ่มขึ้นในช่วงต้นคริสตศตวรรษที่ 13 เมื่อพระเจ้าฟิลลิปส์ที่ 4 แห่งฝรั่งเศสเข่นฆ่าอัศวินที่เรียกกันว่า Order of Knights Templar เพื่อที่ว่าจะได้ครองความร่ำรวยของพวกเขา หัวหน้าอัศวินที่เรียกว่าแกรนด์มาสเตอร์และอัศวินอีก 54 นาย ที่เป็นพี่น้องร่วมศาสนาในยุคนั้น ถูกเผาหลังจากถูกขึงพืดทรมาน และในปี ค.ศ. 1459 ได้มีการพิพากษาครั้งใหญ่ เป็นผลให้มีการเผาหมู่ชาวเมืองอาราส ในข้อหานอกรีตและประกอบพิธีกรรมทางไสยเวทย์ ดังที่เคยกล่าวไปแล้วในตอนต้น
ศาสนจักรเริ่มยืนมือศักดิ์สิทธิ์อันเปื้อนเลือด เข้ามาเกี่ยวข้องกับการล่าพวกนอกรีต ในช่วงปี 1480 - 1484 มีพระราชโองการจากสำนักพระสันตะปาปา (Papal Bull) ประกาศสำเร็จโทษพวกพ่อมด แม่มด หมอผีทั้งหลายอย่างรุนแรง รวมทั้งห้ามนักบวช ฆราวาส เข้ามาขัดขวางการทำงานของคณะไต่สวน ในคดีที่เรียกว่า "ความเสื่อทรามของพวกนอกรีต" (Heretical Depravities)
ในจำนวนผู้พิพากษาที่สนองพระโองการดังกล่าวนี้ เป็นชาวโดมินิกันสองคน คือ บาทหลวงไฮน์ริช เครมเมอร์ อดีตเจ้าหน้าที่สอบสวนจากแคว้นไทรอล (อยู่ระหว่างออสเตรียตะวันตกและทางเหนือของอิตาลี) และจาคอบ สเปรนเกอร์(ทางเหนือของสวิสเซอร์แลนด์บนฝั่งแม่น้ำไรน์) ทั้งสองยังได้ร่วมกันแต่หนังสือชื่อ Malleus Maleficarum แปลเป็นภาษาอังกฤษก็คือ Hammer of Witches พูดง่ายๆว่า เป็นคู่มือสำหรับการล่าแม่มด จุตัวอักษรประมาณ 250,000 คำ และนานถึงสองศตวรรษที่พวกกระหายเลือดแม่มดในประเทศต่างๆ เจริญรอยตามวิธีการน่าขยะแขยงในหนังสือเล่มนี้ ซึ่งบอกวิธีจับ พิสูจน์ไต่สวน และเข่นฆ่าแม่มดต่างๆนานา
แล้วจะกล่าวหาพวกแม่มดอย่างไรดี? อ๋อ... ง่ายมาก เพียงแค่ป่วยก็เพียงพอแล้วที่จะเอาคนคนนั้นเข้าคุก ถึงจะประพฤติตัวดีงามขนาดไหนก็ใช่ว่าจะรอดพ้นไปได้ โดยเฉพาะแล้วพวกรักสันโดษชอบเก็บเนื้อเก็บตัว มักจะถูกสงสัยว่าแอบบูชาภูตผีปีศาจ คนที่ถูกกล่าวหาแทบจะไม่มีโอกาสได้ประกาศความบริสุทธิ์ของตัวเองเลย บางครั้งเหยื่อจะถูกทดสอบโดยการโยนลงน้ำ เพราะถ้าเป็นแม่มดตัวจะลอยขึ้น แต่ถ้าบริสุทธิ์ก็จะจม
สำหรับคำพิพากษานั้น จะว่าไปก็เหมือนๆกันหมดครับ เมื่อถูกจับขึ้นศาล จำเลยจะเจอคำถามเป็นชุดเกี่ยวกับเวทย์มนตร์คาถาของเขาหรือเธอ หรือเรื่องสัญญากับซาตานและพิธีกรรมแซบบัท ผู้ไต่สวนจะขอให้พวกนอกรีตสารภาพและถามถึงชื่อผู้เกี่ยวข้อง ถ้า"ว่าที่แม่มด"ปฏิเสธคำกล่าวหา ผู้ไต่สวนก็จะถอดเสื้อผ้าและโกนขนตามร่างกาย เพื่อหาสัญลักษณ์ (Telltale Marks) ไม่ว่าจะเป็น ไฝ ฝ้า หูด หรือ ปาน ซึ่งอาจจะเป็นสัญลักษณ์ปีศาจตัวผู้ ในขณะที่ขี้แมลงวันหรือรอยแผลเป็นถูกจัดให้เป็นสัญลักษณ์ปีศาจตัวเมีย หลายคนคิดว่าสัญลักษณ์ปีศาจบางรอยจะแก่กล้ามาก มองไม่เห็น แต่ต้องอยู่ตามผิวหนัง ซึ่งบริเวณนั้นจะไม่สะทกสะท้านกับเหล็กแหลมที่ทิ่มแทงลงไป ก็สนุกนักล่าแม่มดใจโหดสิเพราะจะได้สนุกสนานกับการทิ่มแทงเหยื่อ จนกว่าจะพบบริเวณที่ไม่สะทกสะท้านต่อเหล็กแหลม บางรายพรุนเป็นฟองน้ำด้วยกรรมวิธีสอบสวนแบบนี้ก็มี
เมื่อพบสัญลักษณ์ดังกล่าว (แหงสิ ใครกันจะไม่มีไฝฝ้าขี้แมลงวัน หรือปานเล้กๆกันบ้างเล่า) จำเลยก็จะถูกบีบให้รับสารภาพอีกครั้ง หากปฏิเสธก็จะต้องถูกทรมาน ขั้นเบาะๆก็ตอกเล็บ ต่อมาก็ถูกดึงแขนดึงขาขึงพืด หรือไม่ก็เอาตะปูดอกเป้งๆมาตอกขา หรือไม่ก็กระหนาบร่างด้วยเหล็กที่เผาไฟร้อนๆ และวิธียอดนิยมที่เรียกว่า Strappado คือจับเหยื่อเคราะห์ร้ายเปลือยกายล่อนจ้อน มีน้ำหนักถ่วงอยู่ที่ปลายเท้าและชักรอกขึ้นกลางอากาศ รายไหนร่างกายบอบบางก็จะขาดสองท่อน เครื่องในทะลักอย่างน่าสังเวช
หลังยุคปฏิรูป การทรมานก็ได้รับการดัดแปลงให้สยองขวัญมากขึ้นอีก ในประเทศที่นับถือโปรแตสแตนท์ ในปี ค.ศ. 1594 ซึ่งเป็นยุคที่มีผู้นับถือลัทธิคาลวิน ในสก็อตแลนด์ อลิสัน บาลโฟ ถูกเครื่องมือที่เรียกว่า Caspie Claws บีบรัดแขนเป็นเวล 48 ชั่วโมง ขณะที่สามีของเธอถูกแท่งเหล็กหนัก 700 ปอนด์ทับร่างกายเอาไว้ ลูกชายผู้โชคดีถูกลิ่มเหล็กบดขยี้กระดูกขาอยู่ 48 ครั้ง ลูกสาวอายุเพียงเจ็ดขวบโชคดีที่สุดเพราะเป็นเด็ก ดังนั้นเจ้าพนักงานจึงลงโทษเบาะๆเพียงตอกเล็กให้ทุกนิ้วของเธอแหลกละเอียดเท่านั้น นี่ล่ะครับคือการต้อนรับจำเลย ในระหว่างการกล่อมให้จำเลยรับสารภาพว่าเป็นพ่อมดแม่มด เพราะเหตุนี้ จำเลยน้อยคนนักที่จะรอดชีวิตมาได้ก่อนที่การบันทึกการสารภาพจะกระทำเสร็จสิ้น
โหดกว่าการล่าพวกนอกรีตในเรื่อง Berserk เสียอีกใช่ไหม? ยิ่งผู้ไต่สวนมโหดมากเท่าไหร่ จำนวนคนตายก็ยิ่งมากขึ้นเป็นเงาตามตัว แถวๆเมืองเทรฟซึ่งปัจจุบันอยู่ในเยอรมัน มีหญิงที่ทั้งสาวและไม่สาวจำนวน 368 คน จากหมู่บ้าน 22 แห่ง ทยอยกันถูกฆ่าตายในรอบหกปี เพราะถูกกล่าวหาว่าเป็นแม่มด (คิดๆแล้วตกเดือนละห้าคน ขยันฆ่ากันดีจังนะ) ส่วนท่านบิชอบเวิร์สเบิร์ก แห่งต้นศตวรรษที่ 16 นั้น ใจบุญสั่งเผาคนที่ต้องสงสัยว่าจะเป็นแม่มดไป 900 กว่าศพ ไม่ยกเว้นเด็ก ผู้หญิงและคนชรา เรียกได้ว่าท่านเผามาแล้วทุกชั้นวรรณะเลยก็ว่าได้
การเผา ฆ่า ทรมาน มีมานานจนข้ามศตวรรษ จนลุมาถึงศตวรรษที่ 17 ทัศนคติหรือแนวความคิดใหม่ๆที่ใช้เหตุและผล จึงได้มีการแพร่หลายมากขึ้น ตัวอย่างเช่นประเทศเนเธอร์แลนด์ได้มีกฏหมาย ยกเลิกการสำเร็จโทษพ่อมดแม่มด แต่กว่าประเทศอื่นจะพากันทำตาม ก็ปาเข้าไปปลายศตวรรษที่ 17 แน่ะ และแล้วยุคนองเลือดของแม่มดก็ค่อยๆหายไป แต่ก็นั่นล่ะ ผู้บริสุทธิ์ที่ล้มตายไปเพราะความทารุณ ก็หาได้ฟื้นคืนชีพกลับมาไม่ เป็นที่รู้กันว่า คนไม่ต่ำกว่าแสนคนถูกฆ่าตายในเยอรมัน ฝรั่งเศสนั้นก็ปาเข้าไปหลายหมื่นอยู่ และที่น้อยที่สุดก็คงเป็นที่เมืองผู้ดีอังกฤษเค้านั่นล่ะครับ (สงสัยว่าตาคนเขียนเค้าจะเป็นชาวอังกฤษแฮะ) ซึ่งยอดโดยรวมประมาณสองแสนกว่าคนตามสถิติอย่างเป็นทางการ แต่นักประวัติศาสตร์บางท่านบอกว่าจำนวนจริงๆปาเข้าไปเกือบล้านคนแน่ะ ไม่ธรรมดาเลยใช่ไหม?
นี่ล่ะครับ เรื่องมดๆที่ไม่มดเหมือนชื่อ เป็นเรื่องช้างที่ทำให้คนตายเหยียบล้านในเวลาชั่วสามศตวรรษ สาเหตุที่แท้จริง อาจจะมาจากเรื่องศาสนา ความเชื่อ ความดี หรืออะไรก็ตามแต่ ทว่า สาเหตุหลักๆตามความคิดของผมก็คือ มันเป็นข้ออ้างของพวกกระหายอำนาจมากกว่า ซึ่งปัจจุบันก็ยังคงมีอยู่ เพียงแต่เปลี่ยนรูปแบบและการกล่าวหา ให้ทันสมัยขึ้นตามกาลเวลาเท่านั้นเอง
