"ประเพณีสวดด้าน" ประเพณีดีงามเมืองนครศรีฯ

"ประเพณีสวดด้าน" ประเพณีดีงามเมืองนครศรีฯ

ประเพณีสวดด้าน ชาวเมืองนครศรีธรรมราชได้ชื่อว่า เป็นเมืองแม่แบบทางวัฒนธรรมเคร่งครัดในวัฒนธรรมประเพณีและยึดมั่นในพุทธ ศาสนา จนเรียกว่า “เมืองพระ” โดยเฉพาะที่วัดมหาธาตุราชวรมหาวิหาร อันเป็นศูนย์รวมทางจิตใจและพิธีกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวเนื่องกับศาสนา จึงเป็นที่มาของประเพณีสวดด้านซึ่งเป็นประเพณีที่ดีงามเก่าแก่อย่างหนึ่ง ด้วยเช่นกัน

     ที่เรียกว่า “สวดด้าน” คือ การอ่านหนังสือร้อยกรองอันเป็นวรรณกรรมพื้นเมืองท้องถิ่น ให้แก่คนที่มานั่งรอพระสงฆ์ลงมาเทศน์หลังเวลาฉันเพลอยู่ตามระเบียงวิหารคด (รวมทั้งวิหารทับเกษตร) รอบพระบรมธาตุเจดีย์ การอ่านหนังสือนิทานชาดกหรือนิทานท้องถิ่นอันเป็นหนังสือสำนวนกวีพื้นเมือง แต่งนี้ ภาษาพื้นเมืองเรียก “สวด” หรือ “สวดหนังสือ” และคนพื้นเมืองวิหารคดอันมีพระพุทธรูปจำนวน 173 องค์ ประดิษฐานอยู่เรียงรายทั้ง 4 ด้าน (ทิศ) นั้นว่า “พระด้าน” ดังนั้นคำว่า “สวดด้าน” จึงหมายถึง การอ่านหนังสือวรรณกรรมพื้นถิ่นให้แก่อุบาสกอุบาสิกาที่มานั่งรอฟัง พระเทศน์อยู่ตามระเบียงวิหารคดโดยรอบองค์พระบรมธาตุเจดีย์นั่นเอง

     การสวดหนังสือจะมีเฉพาะวันพระ 8 ค่ำ และ 15 ค่ำ หรือทุกๆวันพระหลังพระสงฆ์ฉันภัตตาหารเพลแล้ว ตามระเบียงวิหารคดจะมีธรรมมาสน์ขนาดเล็กตั้งอยู่ ชาวบ้านโดยมากเป็นคนมีอายุก็จะมารวมตัวกันนั่งตำหมากบ้าง จัดเครื่องกัณฑ์เทศน์บ้าง นั่งสูบบุหรี่บ้าง ระหว่างที่รอพระสงฆ์ลงมาเทศน์เพื่อการฆ่าเวลาและชุมนุมสังสรรค์พูดคุยถามสาร ทุกข์สุกดิบกัน ก็จะมีคนที่รู้หนังสือเอาหนังสือนิทานพื้นเมืองต่างๆ ซึ่งเขียนไว้ในสมุดข่อยโบราณมานั่งอ่านบนขอบระเบียงหลังพิงเสาให้คนในกลุ่ม นั้นๆ ฟัง คือ มีเทศน์พร้อมกันหลายธรรมมาสน์กระจายอยู่อยู่ทั้ง 4 ด้าน

     แม้แต่ในวิหารทับเกษตร หนังสือนิทาน เช่น สุบิน วันคาร กระต่ายทอง สี่เสาร์ ทินวงศ์ พระรถเสน เสือโค ฯลฯ เป็นต้น วิธีสวดหรือวิธีอ่านจะมีการเอื้อน การเน้นเสียง และมีลูกคออันเป็นเอกลักษณ์คล้ายกับการสวดโอ้เอ้วิหารราย ในวัดพระแก้วกรุงเทพฯ ยิ่งถ้าคนอ่านที่เคยเป็นพระนักเทศน์ นักแหล่ เป็นคนทำขวัญนาค คนเคยเล่นหนังตะลุงมโนราห์มาก่อน จะยิ่งมีลูกเล่นมาก อาทิ ลูกคอ ลูกเอื้อน จังหวะการขับ การโยกตัวมากกว่าคนธรรมดา น่าฟังไม่น้อยและมีคนติดมาก

     คนที่มานั่งฟังสวดด้านบ่อย ความจำดีสามารถจดจำคำกลอนได้เกือบทั้งเรื่อง แม้อ่านหนังสือไม่ออกสักตัวก็มี เพราะการสวดหนังสือจะสวดเรียงตามลับท้องเรื่อง ครั้งนี้ไม่จบครั้งหน้าก็มาสวดต่อ คนฟังก็ติดตามไม่ขาด เมื่อนิทานเรื่องเก่าจบก็ขึ้นนิทานเรื่องใหม่ต่อไป แต่นิทานมีไม่เกิน 5-10 เรื่อง จึงต้องวนเอาเรื่องเดิมมาสวดและเรื่องไหนคนชอบมากก็จะนำมาสวดซ้ำบ่อย

ขอบขอบคุณข้อมูลจาก:horoscope.thaiza.com