Social :



ส่อง กล้องชม ‘พาเหรดดาวเคราะห์’ ‘ฝนดาวตก’ ปรากฏการณ์ท้องฟ้าส่งท้ายปี

12 ธ.ค. 65 11:12
ส่อง กล้องชม ‘พาเหรดดาวเคราะห์’ ‘ฝนดาวตก’ ปรากฏการณ์ท้องฟ้าส่งท้ายปี

ส่อง กล้องชม ‘พาเหรดดาวเคราะห์’ ‘ฝนดาวตก’ ปรากฏการณ์ท้องฟ้าส่งท้ายปี

ท้องฟ้าใสกระจ่างไร้เมฆฝนของฤดูหนาว อีกโอกาสดีสำหรับการดูดาวชมความงามท้องฟ้ายามค่ำ เป็นอีกช่วงเวลาเหมาะต่อการสังเกตปรากฏการณ์ดารา ศาสตร์ที่น่าติดตามของปี  โดยที่กำลังจะมาถึงคือ “ฝนดาวตกเจมินิดส์” ปรากฏการณ์ฝนดาวตกที่นักดูดาว ช่างภาพ หรือสายถ่ายรูปต่างรอคอยชม…


ท้องฟ้าเดือนธันวาคม ช่วงส่งท้ายปลายปี นอกจากมีปรากฏการณ์ฝนดาวตกที่จะเกิดขึ้นในวันพรุ่งนี้  14 ธันวาคม ก่อนหน้านี้ที่เพิ่งผ่านไปในช่วงต้นเดือน มีปรากฏการณ์ ดาวอังคารใกล้โลก แต่อย่างไรแล้วตลอดเดือนธันวาคม ดาวอังคารจะยังคงปรากฏโดดเด่น ให้ศึกษา สังเกตรายละเอียด เติมความงามให้กับท้องฟ้า

ก่อนได้เวลาของฝนดาวตกเจมินิดส์ ศุภฤกษ์ คฤหานนท์ ผู้อำนวยการศูนย์บริการวิชาการทางดาราศาสตร์ สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (สดร.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ให้ความรู้พาชมกลุ่มดาวเด่น ๆ ในฤดูหนาว ชมพาเหรดดาวเคราะห์และฝนดาวตก ปรากฏการณ์ดาราศาสตร์ที่น่าติดตาม ส่งท้ายปีว่า ปรากฏการณ์ ฝนดาวตกเจมินิดส์ หรือฝนดาวตกกลุ่มดาวคนคู่ ในความพิเศษของครั้งนี้คือจากปีที่ผ่านมาจะไม่ได้ชมกัน โดยช่วงที่เกิดฝนดาวตก เป็นคืนที่มีแสงจันทร์รบกวนตลอดคืนทำให้ไม่ได้ดู แต่สำหรับปีนี้เป็นโอกาสดีที่จะได้ชมฝนดาวตกเจมินิดส์

“ปรากฏการณ์ฝนดาวตกเจมินิดส์ เกิดจากโลกเคลื่อนที่ ตัดผ่านสายธารของเศษหินและเศษฝุ่นขนาดน้อยใหญ่ของดาวเคราะห์น้อย 3200 เฟธอนที่หลงเหลือทิ้งไว้ ขณะเคลื่อนผ่านเข้ามาในระบบสุริยะชั้นใน เมื่อโลกโคจรผ่านเส้นทางดังกล่าว แรงดึงดูดของโลกจะดึงฝุ่นและหินเข้ามาเผาไหม้ในชั้นบรรยากาศ


เกิดเป็นลำแสงวาบ หรือในบางครั้งเกิดเป็นลูกไฟขนาดใหญ่เรียกว่า Fireball โดยปีนี้จากการคาดการณ์ น่าจะมีอัตราการตกที่สูงกว่าปีก่อน ๆ โดยเฉลี่ยจาก 120 ดวง ปีนี้ที่นักดาราศาสตร์คาดการณ์ไว้ น่าจะมีอัตราการตกที่สูงขึ้นประมาณ 150 ดวงต่อชั่วโมง มีอัตราการตกสูงสุดในคืนวันที่ 14 ธันวาคม”

ผู้อำนวยการศูนย์บริการวิชาการทางดาราศาสตร์อธิบายเพิ่มอีกว่า ปรากฏการณ์ฝนดาวตกเจมินิดส์ ในปีนี้จะเริ่มสังเกตเห็นได้นับตั้งแต่เวลาประมาณ 20.00 น. ถึง 23.00 น. ทางทิศตะวันออก และในปีนี้แม้จะมีโอกาสได้ชมฝนดาวตก แต่อาจจะไม่เต็มอิ่ม ไม่ได้ชมไปตลอดทั้งคืน ทั้งนี้ หลังจากห้าทุ่มไปแล้วจะมีแสงของดวงจันทร์รบกวน


“ฝนดาวตกเจผมินิดส์ มีความน่าสนใจ ด้วยที่เป็นฝนดาวตกที่มีอัตราเร็วของการตกค่อนข้างช้า ซึ่งหมายความว่านอกจากที่เราจะมองเห็นแล้ว ยังจะอาจชี้ชวนให้เพื่อน ๆ หรือคนที่ดูดาวด้วยกันเห็นได้ทัน ดังนั้นหากฝนดาวตกใดที่มีอัตราการตกค่อนข้างเร็ว จะมองเห็นได้เพียงเป็นแสงวาบ เร็ว ๆ เห็นได้แป๊บเดียว แต่สำหรับเจมินิดส์ อาจจะเห็นตัวลูกไฟ (Fireball) หรือดาวตกที่มีความยาวค่อนข้างมาก สังเกตเห็นได้ค่อนข้างชัดเจน”

แต่อย่างไรแล้ว จริง ๆ แล้วต้องบอกว่า ในหนึ่งปีจะมีฝนดาวตกเกิดขึ้นค่อนข้างมาก แต่ถ้าถามถึงฝนดาวตกเด่น ๆ ที่มักจะชี้ชวนให้ชมกันจะมี ฝนดาวตกลีโอนิดส์ ในเดือนพฤศจิกายน และ ฝนดาวตกเจมินิดส์ ในเดือนธันวาคมของทุกปี โดยสองปรากฏการณ์ฝนดาวตกนี้คนไทยจะมีโอกาสเห็นได้ง่าย และมีโอกาสเห็นแสงวาบที่เป็นลูกไฟค่อนข้างชัดเจน

“อย่างเช่น ฝนดาวตกลีโอนิดส์ ด้วยที่มีอัตราการตกค่อนข้างสูง ทั้งมีขนาด fiFireball เศษหินเศษฝุ่นที่เข้ามาเสียดสีในชั้นบรรยากาศมีขนาดค่อนข้างใหญ่ สังเกตเห็นได้ค่อนข้างเยอะมาก โดยหลายปีที่ผ่านมา ลีโอนิดส์ เป็นฝนดาวตกที่ค่อนข้างสร้างความตื่นตาตื่นใจให้กับคนไทย ให้กับผู้ที่รอชมฝนดาวตก 


ส่วน ฝนดาวตกเจมินิดส์ อาจด้วยเป็นความประจวบเหมาะที่เข้าสู่หน้าหนาวเต็มที่ ทัศนวิสัยท้องฟ้ามีความเหมาะสม เอื้อต่อการดูฝนดาวตก จึงเป็นอีกหนึ่งคำตอบการดูฝนดาวตก โดยเฉพาะกับเด็ก ๆ สร้างประสบการณ์เรียนรู้ได้เป็นอย่างดี ด้วยที่มีโอกาสมองเห็น ได้ง่าย สังเกตเห็นได้นับแต่ช่วงหัวค่ำ และหากในคืนนั้นไม่มีแสงจันทร์รบกวนจะสามารถชมต่อไปได้ยาวนาน ทั้งนี้ฝนดาวตกสังเกตเห็นได้ด้วยตาเปล่า ไม่ต้องใช้อุปกรณ์ใด ๆ แต่อย่างไรก็ตาม หากปีไหนท้องฟ้าหรือสภาพอากาศไม่เอื้ออำนวยก็อาจทำให้ไม่ได้
Lif
ชม หรือมีอุปสรรคต่อการชม 

“ฝนดาวตกนอกจากเป็นปรากฏการณ์ดาราศาสตร์   ที่น่าติดตาม ปรากฏการณ์นี้ยังสร้างความเข้าใจทางวิทยาศาสตร์ เกิดการเรียนรู้ปรากฏการณ์ในสิ่งที่เห็น  อีกทั้งการดูดาวยังเชื่อมโยงการเรียนรู้ มีความเข้าใจการเคลื่อนที่ของทรงกลมท้องฟ้า การหมุนรอบตัวเองของโลก เรียนรู้กลุ่มดวงดาว ซึ่งมีการเคลื่อนที่ขึ้นและตกลง ทั้งเกิดการใช้จินตนาการ สังเกตกลุ่มดาวต่าง ๆ สร้างการเรียนรู้พื้นฐานการดูดาวไปในตัว”

ส่วนอุปสรรคของการดูดาวในปัจจุบัน นอกจาก สภาพอากาศ ปัจจัยทางธรรมชาติที่ไม่อาจควบคุมได้  สิ่งที่ต่างไปจากอดีตคือ มลภาวะทางแสง โดยผู้อำนวยการศูนย์บริการวิชาการทางดาราศาสตร์ ศุภฤกษ์ ขยายความ ทั้งให้มุมมองการดูดาว ดูฝนดาวตกอีกว่า การใช้แสงไฟโดยไม่ระมัดระวังจะส่งผลให้พื้นที่การศึกษาดูดาวลดน้อยลง และหากไม่ตระหนักถึงการใช้แสงไฟอย่างถูกต้อง ถูกวิธีจะเกิดเป็น มลภาวะทางแสง 


การสังเกตการณ์ทางดาราศาสตร์จะเป็นอุปสรรค ทั้งทำให้ขาดพื้นที่มืดที่เหมาะต่อการศึกษา สังเกตการณ์ หรืออาจต้องเดินทางไกลเพิ่มขึ้น เพื่อหาพื้นที่ดูดาว เพื่อหลีกหนีมลภาวะทางแสง 

ท้องฟ้าในช่วงฤดูหนาวจากที่กล่าว เป็นจังหวะดีต่อการเรียนรู้ดูดาว ดูดาวเคราะห์อย่างเต็มอิ่ม โดยช่วงส่งท้ายปี ในเดือนนี้ นอกจากฝนดาวตก ยังมี พาเหรดดาวเคราะห์ ให้ชมอีกหลายดวงในช่วงเวลาเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็น ดาวพุธ ดาวศุกร์ ดาวพฤหัส ดาวอังคาร ดาวเสาร์ ฯลฯ โดยสามารถส่องกล้องดูดาว ดูผ่านกล้องโทรทรรศน์ที่หอดูดาวได้ทุกที่  

“ต้นเดือนที่ผ่านมานอกจากจะได้ชมดาวอังคารใกล้โลก และได้ชมปรากฏการณ์ดาวอังคารอยู่ตรงข้ามดวงอาทิตย์กันไปแล้ว ดาวอังคารจะยังคงปรากฏให้ชมให้เก็บรายละเอียดอย่างชัดเจนต่อไปถึงปลายเดือนจากนั้นดาวอังคารจะอยู่ในตำแหน่งที่ห่างจากโลกออกไป โดยวิธีสังเกตตำแหน่งดาวอังคารอย่างง่าย ๆ คือ ช่วงหัวค่ำหากมองเห็นดาวทางทิศตะวันออก ดาวที่มีสีเหลืองส้มสุกสว่างก็จะได้พบกับ “ดาวอังคาร”


อีกทั้งช่วงเวลานี้ยังติดตามชม ดาวพฤหัส และ ดาวเสาร์ ได้ตลอดฤดูหนาวของไทย ชมได้ยาวไปถึงปีหน้า นับแต่ช่วงหัวค่ำ นอกจากนี้ยังมี กลุ่มดาวฤดูหนาว ที่จะขึ้นมาให้ชมทางทิศตะวันออกช่วงหัวค่ำอีกเช่นกัน อย่างเช่น กระจุกดาวลูกไก่ กระจุกดาวที่รู้จักกันเป็นอย่างดี สามารถสังเกตได้ด้วยตาเปล่า โดยถ้าอยู่ในสถานที่ที่มืดสนิท อาจลองนับ ทดสอบสายตาว่าสามารถสังเกตเห็นดาวได้กี่ดวง

หลังจากกระจุกดาวลูกไก่ขึ้นมาสักระยะยังมีกลุ่มดาวฤดูหนาวที่ขึ้นตามมาอีกคือ ดาวไถ มีดาวสว่างที่เรียกว่า ดาวเต่า ซึ่งเป็นดาวเด่นที่รู้จักกันดี ทั้งมีกระจุกดาวเนบิวลาสว่างใหญ่บริเวณกลุ่มดาวเต่า หรือที่นักดาราศาสตร์เรียกว่า กลุ่มดาวนายพราน โดยช่วงหน้าหนาวมีกลุ่มดาวเรียงเด่นให้กับผู้ที่จะเริ่มต้นดูดาวได้ฝึกฝน เรียนรู้สังเกต อีกด้วย

ผู้อำนวยการศูนย์บริการวิชาการทางดารา ศาสตร์ให้มุมมองแนะนำทิ้งท้าย การสังเกตฝนดาวตก เพิ่มอีกว่า สิ่งสำคัญก่อนออกไปดูฝนดาวตกคือ การเลือกสถานที่ที่ท้องฟ้ามืดสนิทไม่มีแสงไฟรบกวน จากนั้นสังเกตท้องฟ้าในมุมกว้าง โดยการนอนดูดาวจะทำให้มองเห็นท้องฟ้าได้โดยรอบ อีกส่วนหนึ่งสังเกตมองไปทางทิศตะวันออก โดยนับแต่สองทุ่มเป็นต้นไปจะสังเกตเห็นฝนดาวตกเจมินิดส์ ฯลฯ


อีกปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นบนท้องฟ้ากว้าง ปรากฏการณ์ดาราศาสตร์ส่งท้ายปี.

พงษ์พรรณ บุญเลิศ

ภาพ : สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ

ขอบคุณที่มา     ข่าวเดลินิวส์

โพสต์โดย : ปลายน้ำ