โบราณว่า ครูบา นักบุญล้านนา มีที่มาจากไหน?

โบราณว่า ครูบา นักบุญล้านนา มีที่มาจากไหน?

สงสัยหรือไม่กับคำเรียกพระสงฆ์ที่มีวิชาแก่กล้าว่า ครูบา ความจริงมีที่มาอย่างไร ทำไมเรียกเฉพาะพระสงฆ์ภาคเหนือภาคอื่นเรียกได้หรือไม่ แล้วต่างจากคำว่าเกจิอาจารย์อย่างไร บทความนี้ Horoscope thaiza จะไขความจริง

       พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ กำหนดความหมาย คำว่าครูบาว่า คือครูผู้สอนกุลบุตร อาจแทนคำว่าสมภาร, คำใช้เรียกพระเถระผู้เป็นที่เคารพนับถือ ซึ่งจะมีอายุ ๕๐ ปีขึ้นไป ภาคเหนือใช้แทนคำว่าผู้สั่งสอนศิษย์, ผู้ถ่ายทอดความรู้ให้แก่ศิษย์ รวมความคำว่า “ครูบา” “ครู” คือผู้สั่งสอนวิชาความรู้ อบรมจรรยามารยาทให้แก่ศิษย์. “บา” เป็นภาษาทางภาคเหนือ หมายถึงพระภิกษุสงฆ์ ที่มีพรรษามาก จะนิยมเรียกขานพระสงฆ์ที่มีพรรษาสูง หรือเป็นที่เคารพบูชา เป็นผู้มีคุณธรรมเมตตาบารมีสูงส่ง เป็นที่เคารพเลื่อมใสพุทธศาสนิกชนทั่วไป เป็นที่เคารพนับถือ มีบารมีคุณ พุทธคุณ ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ ความเชื่อคนโบราณเชื่อว่าสมัยก่อนการศึกษาจะมีพระเป็นผู้สั่งสอนวิชาการ ความรู้ คุณธรรม ดังนั้นพระสงฆ์จะทำหน้าที่เป็นครู สมัยต่อมามีการนำคำว่า "ครู" มาผสมกับคำว่า "บา" กลายเป็น "ครูบาอาจารย์" ว่ากันตามภาษาบาลี ครูบา มาจากคำว่า ครุปิ อาจาริโย แปลว่าครูและอาจารย์ว่ากันตามความหมายรากศัพท์ ครุปาเพี้ยนเป็นครูบา คือตำแหน่งพระสงฆ์ตามวัฒนธรรมล้านนา จะยกย่องเชิดชูพระสงฆ์เรียกขานพระผู้ปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ ผู้นำทางจิตวิญญาณ พระที่พัฒนาบ้านเมืองชาวบ้านจะยกย่องศรัทธาจะต้องมีอายุพรรษาตั้งแต่สี่สิบปีขึ้นไป หมายความว่าตามวัฒนธรรมล้านนาเรียกขาน ครูบา จะมีอายุ หกสิบปีขึ้นไป เพราะรวมอายุยี่สิบปีเริ่มอุปสมบท ครูบาที่มีลูกศิษย์ลูกหาที่มีเชื้อสายล้านนาแท้ ๆ คือครูบาเหนือชัย โฆสิโต วัดอาชาทอง ครูบาบุญชุ่ม ญาณสวโร วัดดอยเวียงแก้ว

     จากการบันทึกคำ คนอีสานสมัยโบราณมีคำเรียกขานนำหน้าพระสงฆ์ว่า "ครูบา" เช่นกัน แต่คนอีสานแทนความหมายพระสงฆ์ที่บวชใหม่ เป็นศัพท์เดิมทางอีสาน การบันทึกภาษาอีสานชาติพันธุ์หนึ่งทางอีสานตอนกลางจะหมายความรวมว่าเป็นทั้งพระเก่าและพระใหม่ที่มีวิชาแก่กล้า

     คติความเชื่อคนโบราณไทย จะพยายามให้ลูกหลานคนรุ่นใหม่ให้เกียรติศรัทธา พระสงฆ์ ฉะนั้นมีการบัญญัติคำเรียกพระสงฆ์มากมายเป็นต้นว่า พระคุณเจ้า หลวงปู่ หลวงตา หลวงพ่อ พระอาจารย์ ล้วนแล้วเป็นการให้เกียรติพระสงฆ์