หรือเป็นที่รู้จักกันว่าเป็น  “ศูนย์บริการและพัฒนาที่สูงปางตองตามพระราชดำริ” ตั้งอยู่ในเขตตำบลหมอกจำแป่ เมืองแม่ฮ่องสอน ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2523 โดยเป็นศูนย์บริการและพัฒนาแห่งที่สองของโครงการพัฒนาตาม พระราชดำริ จังหวัดแม่ฮ่องสอน มีพื้นที่ทั้งหมด 5,353 ไร่ ดยใช้เป็นสถานที่สำหรับการทดลองค้นคว้าวิจัย และ สาธิตชาวไทยภูเขาในพื้นที่สูง ได้แก่ บ้านปางตอง (ไทยใหญ่,กะเหรี่ยง) บ้านนาป่าแปก (ม้ง,ไทยใหญ่) บ้านห้วยมะเขือส้ม การเพาะปลูกพืช การเลี้ยงสัตว์เมืองหนาวเพื่อส่งเสริมให้แก่ราษฎร (ม้ง,ไทยไหญ่) และ บ้านรวมไทย (ไทยใหญ่) ที่ส่วนมากมีอาณาเขตติดขอบชายแดนพม่า

     จุดแรกเนับว่าเป็นจุดที่ไม่ควรพลาดการแวะสักการะ “ศาลทหารเสือ” และ “ศาลมหาราช” เพื่อความ เป็นสิริมงคลศาลนี้สร้างขึ้นเพื่อถวายองค์สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ที่เมื่อ 400 ปีเศษที่ผ่านมาตามบันทึก พระองค์ทรง กรีธาทัพไปตีได้เมือง “หงสาวดี” จากนั้นจะไปตีเมืองตองอูต่อ แต่กองทัพยังไม่พร้อม ขัดสนเสบียง อาหารด้วยจึงต้องยกทัพกลับ เดินทัพกลับมาทาง "ปางตอง" แม่ฮ่องสอน ปาย แม่มาลัย เชียงใหม่ กลับอยุธยา ดังนั้นจึงตั้งเป็นอนุสรณ์สถานเพื่อรำลึกถึงพระองค์ไว้ที่นี่

     จุดต่อไป คือ พาไปชมกิจกรรมในคอกแกะ เลี้ยงแกะ ให้อาหารแกะ การตัดขนแกะ การทอผ้าขนแกะด้วยมือ โดยนักท่องเที่ยวสามารถอุ้มแกะถ่ายภาพ หรือไล่ต้อนฝูงแกะได้อย่างสนุกสนาน นอกจากนี้ยังมีผลิตภัณฑ์จาก ขนแกะ อย่างผ้าพันคอ ผ้าคลุมไหล่สวยๆ ให้เลือกซื้อกันในราคากันเองด้วย อีกจุดหนึ่งที่น่าสนใจคือ สถานีเพาะ เลี้ยงสัตว์ป่าบนเนื้อที่กว่า 150 ไร่ อยู่ในส่วนดูแลรับผิดชอบของโครงการอนุรักษ์สัตว์ป่า โดยส่วนมากจะเป็น สัตว์ป่าที่หายากใกล้จะสูญพันธุ์ มีทั้งเสือลายเมฆ ไก่ฟ้า นกยูงไทย ชะนี บิตุรงค์ หมีควาย นกเงือก เป็นต้น และ ที่พลาดไม่ได้คือ การชื่นชมความน่ารักของฝูงแกะเกือบร้อยตัวอย่างใกล้ชิดภายในพระตำหนักปางตอง ซึ่ง ยังมี อีกหลายส่วนที่น่าสนใจ ไม่ว่าจะเป็น คอกเลี้ยงสัตว์หายากอย่าง เนื้อทราย กวางป่า ละมั่ง ซึ่งล้วนแต่เป็น สัตว์ใกล้ สูญพันธุ์ สถานีแปลงพันธุ์ไม้ดอกต่างๆ เรือนเพาะชำกล้าไม้เมืองหนาวที่ชูช่อแข่งกันบานอย่างสวยงาม มีทั้งพันธุ์ ไทยแท้และนำเข้าจากต่างประเทศให้ได้ศึกษากันอย่างมากมาย

    และภายในด้านในสุดจะเป็นที่ตั้งของพระตำหนักปางตองซึ่งเป็นที่ประทับของพระบรมวงศานุวงศ์ยามเสด็จฯ เยือน แม่ฮ่องสอนเรือนพระตำหนักแห่งนี้ตั้งอยู่บนเนินเขาโดดเด่นมองเห็นได้อย่างชัดเจน รอบบริเวณพระตำหนัก ร่มรื่น ด้วยร่มเงาไม้ใหญ่ ดอกไม้เป็นพวงระย้าส่งกลิ่นหอมคลุ้งอวดผีเสื้อที่บินว่อนอย่างสวยงาม นักท่องเที่ยวสามารถที่ จะเดินขึ้นไปชมภูมิทัศน์ด้านบนรอบๆ พระตำหนักได้ ใกล้ๆ บริเวณลานจอดเฮลิคอปเตอร์ เมื่อมองลงมาด้านล่าง จะเห็นทุ่งเลี้ยงแกะได้บรรยากาศไม่ต่างกับชนบทในต่างประเทศ

รายละเอียดเพิ่มเติม
สนใจสัมผัสบรรยากาศอันร่มรื่น และเรียนรู้โครงการพัฒนาในพระราชดำริฯ ที่นี่เปิดทุกวันตั้งแต่เวลา 08.30 - 16.30 น.  ไม่ต้องเสียค่าเข้าชมหรือขออนุญาต เพียงแต่จะมีทหารเฝ้าตลอดเวลา เพราะศูนย์แห่งนี้สมเด็จ พระนางเจ้าฯ จะเสด็จมาทรงงานเป็นประจำ จึงให้ทหารจากหน่วยกรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ หรือ ทหารเสือพระราชินี หมุนเวียนกันมาปฏิบัติการ 

1.โดยรถส่วนตัว
จากตัวเมืองแม่ฮ่องสอนมาทางเดียวกับการเดินทางไปปางอุ๋ง ใช้ เส้นทางสายแม่ฮ่องสอน – ปาย (ทางหลวงหมายเลข 1095) ถึงกิโลเมตรที่ 10 (ก่อนถึงเมืองแม่ฮ่องสอน)เลี้ยวซ้ายไปยังบ้านหมอกจำแป่ ตรงขึ้น เขาไปเรื่อยๆก็เจอหากมาจากอำเภอปายใช้ เส้นทางจากปาย ผ่านอำเภอปางมะผ้า และอำเภอเมือง ก่อนถึง ตัวเมืองแม่ฮ่องสอน ประมาณ 17 กิโลเมตร (ผ่านถ้ำปลา) แล้วเลี้ยวขวาเข้าหมู่บ้านหมอกจำแป่

ขอบคุณข้อมูลจาก

paiduaykan.com